Χαμπλ, Έντγουιν Πάουελ

(Hubble, Μάρσφιλντ, Μισούρι 1889 – Σαν Μαρίνο, Καλιφόρνια 1953). Αμερικανός αστρονόμος. Σπούδασε νομικά αλλά μετά το ενδιαφέρον του στράφηκε στην αστρονομία και εργάστηκε στο αστεροσκοπείο Γιερκς από το 1914 έως το 1917. Κατά τη διάρκεια του A’ Παγκοσμίου πολέμου υπηρέτησε στη Γαλλία και από το 1919 συνέχισε τις εργασίες του στο αστεροσκοπείο του όρους Γουίλσον, όπου είχε στη διάθεσή του το τηλεσκόπιο των 100 ιντσών (το μεγαλύτερο εκείνης της εποχής). Ο X. κατόρθωσε να υπολογίσει το 1926, με βάση τις παρατηρήσεις των μεταβλητών Κηφείδων, ότι η απόσταση του σπειροειδούς νεφελώματος της Ανδρομέδας είναι 800.000 έτη φωτός (8 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση του πιο απομακρυσμένου αστέρα του γαλαξία μας) και έτσι αποδείχτηκε ότι συστήματα αυτού του τύπου βρίσκονται έξω από τα όρια του γαλαξία μας. Άλλοι γαλαξίες βρέθηκε ότι έχουν αποστάσεις ακόμα μεγαλύτερες που φτάνουν έως τα δισεκατομμύρια έτη φωτός. Με αυτόν τον τρόπο ο X. θεμελίωσε τη μελέτη του Σύμπαντος πέρα από τον δικό μας γαλαξία και έδωσε τις πρώτες ενδείξεις για την ύπαρξη των λεγόμενων εξωγαλαξιακών νεφελωμάτων, που όπως ξέρουμε σήμερα βρίσκονται στο σύμπαν κατά εκατοντάδες εκατομμυρίων (ο Αμερικανός αστρονόμος X. Σάπλεϊ πρότεινε αργότερα να ονομαστούν αυτά τα ίδια εξωγαλαξιακά νεφελώματα γαλαξίες). Ο X. ταξινόμησε μετά τους γαλαξίες σύμφωνα με το σχήμα τους και έκανε διάφορες υποθέσεις σχετικά με την πιθανή πορεία της εξέλιξής τους. Το σπουδαιότερο αποτέλεσμα των ερευνών του ήταν ο νόμος που διατύπωσε για τη σχέση ταχύτητας - απόστασης ενός γαλαξία που έχει τεράστια σημασία για την κοσμολογία. Ο X. πρότεινε ότι η ταχύτητα με την οποία απομακρύνεται ένας γαλαξίας από μας είναι απευθείας ανάλογη προς την απόστασή του, κάτι που θα μπορούσε εύκολα να δικαιολογηθεί με την υπόθεση ότι διαστέλλεται συνεχώς όπως ήδη είχε προτείνει ο Ολλανδός αστρονόμος Β. ντε Σίτερ. Αν η πρόταση του X. ήταν σωστή τότε η ταχύτητα απομάκρυνσης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τον καθορισμό της απόστασης ενός νεφελώματος και από την απόσταση θα μπορούσε να υπολογιστεί το πραγματικό μέγεθος του γαλαξία. Όταν έγιναν αυτοί οι υπολογισμοί οι άλλοι γαλαξίες αποδείχτηκε ότι ήταν πολύ μικρότεροι από τον δικό μας γαλαξία. Επιπλέον το 1931 ο X. μελέτησε τα σφαιρωτά σμήνη του γαλαξία της Ανδρομέδας, που είναι κατανεμημένα γύρω από το γαλαξιακό κέντρο και μοιάζουν με τα σφαιρωτά σμήνη του γαλαξία μας και βρήκε ότι είναι πολύ μικρότερα σε μέγεθος από τα σμήνη του γαλαξία μας. Το ασυνήθιστο αυτό μέγεθος για τον γαλαξία μας, αποδείχτηκε, όμως, πλάνη που οφειλόταν σε ένα σφάλμα στην καμπύλη περιόδων - λαμπροτήτων, το οποίο διόρθωσε 10 χρόνια αργότερα ο αστρονόμος Β. Μπάαντε. Ο X. έγραψε το αξιόλογο σύγγραμμα Το βασίλειο των νεφελωμάτων (1936). X. νόμος. Νόμος σχετικά με τη σχέση ταχύτητας - απόστασης που προτάθηκε το 1929 από τον X. Σύμφωνα με τον νόμο αυτό η ταχύτητα απομάκρυνσης ενός μακρινού εξωγαλαξιακού σώματος (κάποιου δηλ. έξω από την Τοπική Ομάδα) είναι απευθείας ανάλογη προς την απόσταση του D. Η σταθερά αναλογίας Η₀ είναι γνωστή ως σταθερά X και η σχέση είναι: V = H ₀D. O νόμος αυτός είναι άμεση συνέπεια ενός ισοτροπικού σύμπαντος που διαστέλλεται ομοιόμορφα. Με ίδιο ακριβώς τρόπο συμπεριφέρεται η απόσταση μεταξύ των σημείων στην επιφάνεια ενός μπαλονιού που φουσκώνει, όταν μετρηθεί επάνω στην επιφάνεια του μπαλονιού. Φωτογραφία της κεντρικής περιοχής του σπειροειδούς γαλαξία ΝGC 4631, όπως φαίνεται από το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ (φωτ. ΑΠΕ). Φωτογραφία τραβηγμένη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ. Εικονίζεται νεφέλωμα σε σχήμα «παπιγιόν», το οποίο θεωρείται ως το πιο ψυχρό σημείο του σύμπαντος. Η θερμοκρασία του αγγίζει τους -272° (φωτ. ΑΠΕ).